Jednym z najbardziej negatywnych skutków przewlekłego, silnego stresu związanego z wykonywaną pracą jest wypalenie zawodowe – od niedawna uważane za chorobę, dotykające coraz więcej osób w różnym wieku. Wypalenie zawodowe ma bardzo złożone przyczyny, rozmaite objawy (fizyczne, psychiczne, behawioralne) i zawsze wymaga specjalistycznej pomocy, m.in. lekarza internisty, czasem psychiatry lub psychologa. Nieleczone może bowiem prowadzić do rozwoju uzależnień, zachowań destrukcyjnych, a nawet myśli samobójczych.
Z tekstu dowiesz się:
- co to jest wypalenie zawodowe,
- jakie przyczyny ma syndrom wypalenia zawodowego,
- jak objawia się wypalenie zawodowe,
- w jaki sposób się je leczy.
Wypalenie zawodowe – w specjalistycznej literaturze określane również jako professional burnout, syndrom burnout oraz syndrom wypalenia zawodowego –to odpowiedź organizmu na przewlekły, silny stres, którego źródłem jest wykonywana praca zawodowa. Odpowiedź ta przyjmuje postać różnego rodzaju objawów – fizycznych, psychicznych, behawioralnych – powstających na skutek przeciążenia emocjonalnego i/lub fizycznego powodowanego przez stres w miejscu pracy.
Wypalenie zawodowe jest dużym problemem zdrowia publicznego w XXI wieku. Zagrożenia z niego płynące zostały zauważone przez Światową Organizację Zdrowia, która oficjalnie włączyła już syndrom wypalenia zawodowego do grona chorób – od 1 stycznia 2022 r. osoba, u której zostanie zdiagnozowane wypalenie zawodowe, może otrzymać z tego powodu zwolnienie lekarskie.
Wypalenie zawodowe najczęściej diagnozowane jest u osób, których praca polega na bardzo intensywnych kontaktach z innymi ludźmi – lekarzy, pielęgniarek, nauczycieli, pedagogów, psychologów, osób zajmujących się sprzedażą, dyrektorów, kierowników działów, choć nie jest to reguła.
Przyczyny wypalenia zawodowego
Przyczyny wypalenia zawodowego to bardzo indywidualna kwestia, ale przeprowadzone badania i obserwacje pozwoliły na określenie czynników zwiększających ryzyko jego wystąpienia. Zalicza się do nich:
- długotrwałe przeciążenie obowiązkami zawodowymi,
- podejmowanie się zbyt odpowiedzialnych/trudnych zadań zawodowych,
- wykonywanie monotonnej, nudnej pracy,
- brak możliwości rozwoju zawodowego w miejscu pracy,
- zbyt długa praca w jednej firmie, wśród tych samych osób,
- intensywne, wymagające zaangażowania emocjonalnego kontakty z ludźmi,
- narzucanie sobie rywalizacji ze współpracownikami,
- zachwiane poczucie własnej wartości,
- brak sukcesów w miejscu pracy, niedocenianie ze strony współpracowników i przełożonych,
- problemy z kontrolowaniem i opanowaniem emocji w miejscu pracy.
Wypalenie zawodowe – objawy
Jak już wspomniano, syndrom wypalenia zawodowego dawać może przeróżne objawy, zarówno fizyczne, psychiczne, jak i behawioralne. Zalicza się do nich:
- uczucie ciągłego zmęczenia fizycznego,
- wyczerpanie emocjonalne,
- nastroje depresyjne,
- drażliwość, płaczliwość, rozchwianie emocjonalne,
- stany lękowe,
- niski poziom samooceny,
- problemy z koncentracją,
- przekładanie spraw na ostatnią chwilę,
- niechęć, złość, agresja związane z chodzeniem do pracy,
- brak cierpliwości, empatii wobec współpracowników, klientów, pacjentów,
- niechlujstwo w wykonywaniu obowiązków zawodowych,
- bóle głowy, brzucha, stawów,
- zaburzenia libido,
- nadpotliwość,
- spadek masy ciała (brak apetytu) / wzrost masy ciała (tzw. zajadanie stresu),
- zaburzenia snu.
Wypalenie zawodowe – leczenie
Diagnostyka i leczenie wypalenia zawodowego to działania wielospecjalistyczne, w które zaangażowany może być lekarz internista (objawy fizyczne), psycholog i psychoterapeuta (objawy psychiczne i behawioralne), a nawet psychiatra (zachowania autodestrukcyjne, myśli samobójcze, problemy z używkami).
Metody leczenia wypalenia zawodowego zależą od stopnia zaawansowania problemu i występujących objawów. Początkowo pacjentowi proponuje się terapię psychologiczną, która ma na celu naukę:
- utrzymywania równowagi między pracą a życiem prywatnym ,
- metod radzenia sobie ze stresem,
- radzenia sobie z emocjami, przede wszystkim negatywnymi.
Lekarz internista może wspomóc pacjenta np. w zakresie zwalczania bólów głowy, brzucha, albo zaburzeń snu. Jeśli u pacjenta objawy są bardzo nasilone, pojawiają się myśli samobójcze albo brak motywacji do zaspokajania podstawowych potrzeb, konieczna może być pomoc psychiatry i stosowanie antydepresantów lub innych środków farmakologicznych.
Źródła:
https://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:Zqefobf1zekJ:https://www.humanitas.edu.pl/resources/upload/dokumenty/Wydawnictwo/Zarzadzanie_zeszyt/Zarz%25201_2013%2520podzielone/znanska.pdf+&cd=3&hl=pl&ct=clnk&gl=pl&client=firefox-b-d
https://www.mp.pl/pacjent/psychiatria/wywiady/215710,wypalenie-zawodowe-moze-zrujnowac-zycie
https://gastroenterologia-praktyczna.pl/a1312/Wypalenie-zawodowe—implikacje-teoretyczne-i-praktyczne.html/m339
http://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:HRGPvOd26BYJ:nsz.wat.edu.pl/pdf-129541-61550%3Ffilename%3DWypalenie%2520zawodowe%2520_.pdf+&cd=4&hl=pl&ct=clnk&gl=pl&client=firefox-b-d
